Μια ενδιαφέρουσα κλαδική μελέτη δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο 2015 από την
Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος. Αναφέρεται στον Αγροδιατροφικό τομέα, υπογράφεται
από τον Δρ Π. Μυλωνά και έχει τίτλο «Ξεκλειδώνοντας το δυναμικό του
ελληνικού αγρο-διατροφικού τομέα» (Η μελέτη είναι στην Αγγλική με τίτλο «Unlocking the potential of Greek agro-food industry)»
Η
περίληψη που δημοσιεύθηκε στην ελληνική περιλαμβάνει τα βασικά σημεία, τα οποία
έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και αναπαράγονται στη συνέχεια:
«Ευνοημένος από τα εγγενή φυσικά χαρακτηριστικά της
Ελλάδας, ο αγροτικός τομέας είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες της
οικονομίας, συνεισφέροντας 2,9% στο ΑΕΠ (έναντι 1,2% κατά μέσο όρο στην Ευρώπη)
και 14% στην απασχόληση (έναντι 5% κατά μέσο όρο στην Ευρώπη).
Η διεθνής συγκυρία ήταν εξαιρετικά θετική για τον κλάδο
κατά την τελευταία 25ετία, ωστόσο, η έλλειψη συνεπούς στρατηγικής δεν επέτρεψε
στον ελληνικό κλάδο να αξιοποιήσει το αντικειμενικό συγκριτικό του πλεονέκτημα.
Στηριζόμενη σε μεγάλο βαθμό στις επιδοτήσεις και στην προσφορά χύμα προϊόντων,
η ελληνική αγροτική παραγωγή αυξήθηκε κατά λιγότερο από 1% ετησίως την
τελευταία 25ετία καλύπτοντας το 0,3% της παγκόσμιας παραγωγής, από 0,8% το
1993. Επιπλέον, ο βαθμός τυποποίησης στην Ελλάδα παραμένει χαμηλός (με τη
βιομηχανία τροφίμων να προσφέρει προστιθέμενη αξία της τάξης του 40% στην
ελληνική αγροτική παραγωγή, έναντι 70% κατά μέσο όρο στη Δυτική Ευρώπη). Ως
αποτέλεσμα, ο αγροτικός κλάδος εμφανίζει εμπορικό έλλειμμα της τάξης των €1,2
δις. το 2014 (ή €2,3 δις αν ληφθούν υπόψη και οι καθαρές εισαγωγές πρώτων υλών
όπως σπόροι, λιπάσματα, ζωοτροφές), ενώ η ΕΕ συνολικά εμφανίζει εμπορικό
πλεόνασμα της τάξης των €9 δις.
Στην παρούσα μελέτη διενεργείται μια ανάλυση του παραπάνω
ζητήματος δομημένη γύρω από τέσσερα κρίσιμα ερωτήματα:
- Ποιοι παράγοντες κρατούν την ελληνική αγροτική παραγωγή χαμηλά;
- Τι πρέπει να γίνει για να εκμεταλλευτεί η Ελλάδα τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα;
- Ποιο είναι το δυνητικό επίπεδο που μπορεί να φτάσει ο ελληνικός αγροδιατροφικός κλάδος;
- Ποια είναι η ενδεδειγμένη στρατηγική για την επιτυχημένη απόβαση των ελληνικών προϊόντων στις διεθνείς αγορές;
Βάσει υποδειγμάτων της ΕΤΕ σε παγκόσμιο δείγμα σχεδόν 170 χωρών, εκτιμήθηκε ότι η αναβάθμιση της Ελλάδας σε ευρωπαϊκό επίπεδο όσον αφορά (i) την τεχνολογίας παραγωγής, (ii) το βαθμού τυποποίησης των προϊόντων και (iii) τον τρόπο λειτουργίας των συνεταιρισμών θα μπορούσε να αυξήσει την άμεση συνεισφορά του αγροδιατροφικού τομέα στο ΑΕΠ κατά €9,1 δις ετησίως (€3,6 δις μέσω αύξησης της παραγωγικότητας της ελληνικής γης και €5,5 δις μέσω αύξησης του βαθμού τυποποίησης των προϊόντων). Καθώς η αυξημένη αυτή δραστηριότητα θα οδηγούσε σε επιπλέον έμμεσο όφελος της τάξης των €3,1 δις (σε τομείς όπως οι προμήθειες πρώτων υλών αγροτικής παραγωγής, συσκευασία τροφίμων κ.α.), το συνολικό ετήσιο όφελος εκτιμάται ότι προσεγγίζει τα €12,2 δις (ή 6,9% του ΑΕΠ) δημιουργώντας δυνητικά περίπου 200.000 νέες θέσεις εργασίας.
Αν μελετήσει κανείς την ιστορία των συνεταιρισμών
κατά την τελευταία 35 ετία θα αντιληφθεί πολλά περισσότερα από όσα υποψιάζεται.
Η ελληνική Πολιτεία προσπάθησε σκληρά να … δημιουργήσει προβλήματα στους
συνεταιρισμούς αντί να μεριμνήσει για την ανάπτυξή τους, όπως επιβάλλει το
Σύνταγμα και όπως συνιστούν ο ΟΗΕ, το Διεθνές Γραφείο Εργασίας και οπωσδήποτε ο
… κοινός νους. Ακόμα και σήμερα, τα σχέδια για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς
είναι κάθε άλλο παρά ενθαρρυντικά, όπως καταφαίνεται από το Σχέδιο Νόμου, το
οποίο σχολιάζεται στο παρόν τεύχος.
Κ. Παπαγεωργίου
Κ. Παπαγεωργίου
