Σχέδιο δράσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Κοινωνική Οικονομία, για τα έτη 2022-2023
Μιχαήλ Φεφές, Αναπληρωτής Καθηγητής,
Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής
Η κοινωνική οικονομία περιλαμβάνει διάφορες επιχειρήσεις, οργανώσεις
και νομικά πρόσωπα, όπως κοινωνικές επιχειρήσεις, συνεταιρισμούς, ταμεία
αλληλασφάλισης (ειδικό είδος συλλογικής ασφάλισης), μη κερδοσκοπικές ενώσεις
και ιδρύματα. Όλες αυτές οι οργανώσεις τοποθετούν τους ανθρώπους και το
περιβάλλον στο επίκεντρο της αποστολής τους και επανεπενδύουν το μεγαλύτερο
μέρος των κερδών τους στην ίδια την οργάνωση ή σε συγκεκριμένο κοινωνικό σκοπό.
Διοικούνται με συμμετοχικό τρόπο, από τη βάση προς την κορυφή.
Οι οργανώσεις της κοινωνικής οικονομίας είναι
φορείς που δίνουν προτεραιότητα στους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς στόχους,
επενδύοντας το μεγαλύτερο μέρος των κερδών τους εκ νέου στην ίδια την οργάνωση.
Υπάρχουν 2,8 εκατομμύρια φορείς κοινωνικής οικονομίας στην Ευρώπη, οι οποίοι
απασχολούν 13,6 εκατομμύρια άτομα και προσφέρουν λύσεις σε βασικές προκλήσεις
στις κοινωνίες μας. Καλύπτουν ευρύ φάσμα τομέων και μορφών, από τις υπηρεσίες
φροντίδας έως την ανακύκλωση και από συνεταιρισμούς έως τις κοινωνικές επιχειρήσεις.
Η αυξημένη στήριξη στην κοινωνική οικονομία όχι μόνο δημιουργεί θέσεις
εργασίας, αλλά δίνει επίσης και τη δυνατότητα στις οργανώσεις να αυξήσουν τον
κοινωνικό τους αντίκτυπο σε όλη την ΕΕ.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την 09/12/2021
ένα σχέδιο δράσης για να βοηθήσει την ευρωπαϊκή κοινωνική οικονομία να ευδοκιμήσει,
αξιοποιώντας, αφενός το δυναμικό της όσον αφορά την οικονομία και τη δημιουργία
θέσεων εργασίας, και, αφετέρου τη συμβολή της στη δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς
ανάκαμψη, καθώς και στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση. Βασιζόμενο στην
πρωτοβουλία της Επιτροπής για την κοινωνική επιχειρηματικότητα του 2011, το
σχέδιο δράσης είναι το αποτέλεσμα εκτεταμένης διαβούλευσης με τους πολίτες και
τα ενδιαφερόμενα μέρη. Το σχέδιο δράσης για την κοινωνική οικονομία διευκολύνει
την ευημερία και την ανάπτυξη των οργανώσεων κοινωνικής οικονομίας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει να αναληφθεί
δράση σε τρεις τομείς:
1.
Δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για την ευδοκίμηση της κοινωνικής οικονομίας
Το πλαίσιο πολιτικής και το νομικό πλαίσιο
έχουν καίρια σημασία για τη διαμόρφωση του κατάλληλου περιβάλλοντος που θα
δώσει τη δυνατότητα στην κοινωνική οικονομία να ευδοκιμήσει. Στα πλαίσια αυτά
περιλαμβάνεται η φορολογία, οι δημόσιες συμβάσεις και οι κρατικές ενισχύσεις,
οι οποίες θα πρέπει να προσαρμοστούν στις ανάγκες της κοινωνικής οικονομίας.
Για να καλύψει τα ζητήματα αυτά, η Ευρωπαϊκή
Επιτροπή θα προτείνει σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την ανάπτυξη του
πλαισίου συνθηκών για την κοινωνική οικονομία το 2023. Θα δημοσιεύσει επίσης
κατευθυντήριες γραμμές για τα κράτη μέλη σχετικά με τα φορολογικά πλαίσια για
τις οργανώσεις της κοινωνικής οικονομίας και θα διευκολύνει την πρόσβαση σε
καθοδήγηση σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις. Το σχέδιο δράσης αποσκοπεί
επίσης στο να βελτιώσει τις ορθές πρακτικές στον τομέα των κοινωνικά υπεύθυνων
δημόσιων συμβάσεων και να προωθήσει τη στόχευση της κοινωνικής οικονομίας εκτός
των συνόρων της ΕΕ.
2.
Δημιουργία ευκαιριών για τη σύσταση και την επέκταση των οργανώσεων της κοινωνικής
οικονομίας
Οι φορείς της κοινωνικής οικονομίας θα πρέπει
να λαμβάνουν τη σχετική στήριξη ανάπτυξης επιχειρήσεων για να συσταθούν και να
αναπτυχθούν, καθώς και για να παρέχουν επανειδίκευση και αναβάθμιση δεξιοτήτων
στους εργαζομένους τους. Για την περίοδο 2021–2027 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή
σκοπεύει να αυξήσει τη στήριξή της πέραν των εκτιμώμενων 2,5 δισ. ευρώ που
είχαν διατεθεί στην κοινωνική οικονομία στο παρελθόν (2014–2020).
Μεταξύ άλλων δραστηριοτήτων, το 2023 η
Επιτροπή θα θέσει σε λειτουργία μια νέα ενωσιακή πύλη κοινωνικής οικονομίας,
ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι παράγοντες της κοινωνικής οικονομίας θα μπορούν να
βρουν συγκεντρωμένες σε ένα σημείο όλες τις πληροφορίες που χρειάζονται σχετικά
με τη χρηματοδότηση, τις πολιτικές, την κατάρτιση και τις πρωτοβουλίες της ΕΕ.
Ακόμα, το 2022 στόχος ήταν να δρομολογήσει νέα χρηματοπιστωτικά προϊόντα στο
πλαίσιο του προγράμματος InvestEU και να βελτιώσει την πρόσβαση σε
χρηματοδότηση. Το 2022 η Επιτροπή θα συγκροτούσε επίσης ένα Ευρωπαϊκό Κέντρο Ικανοτήτων για την
Κοινωνική Καινοτομία.
3.
Εξασφάλιση ότι η κοινωνική οικονομία και οι δυνατότητές της αναγνωρίζονται
Το σχέδιο δράσης έχει ως στόχο να καταστήσει
την κοινωνική οικονομία πιο ορατή και να βελτιώσει την αναγνώριση του έργου και
των δυνατοτήτων της. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα αναλάβει δραστηριότητες
επικοινωνίας με έμφαση στον ρόλο και τις ιδιαιτερότητες της κοινωνικής
οικονομίας. Επιπλέον, η Επιτροπή θα δρομολογήσει μελέτη για τη συλλογή
ποιοτικών και ποσοτικών στοιχείων με σκοπό την καλύτερη κατανόηση της
κοινωνικής οικονομίας σε όλη την ΕΕ. Θα διοργανώσει επίσης μαθήματα κατάρτισης
για δημόσιους υπαλλήλους σχετικά με διάφορα θέματα που σχετίζονται με την
κοινωνική οικονομία, θα προαγάγει την κοινωνική οικονομία σε περιφερειακό και
τοπικό επίπεδο στηρίζοντας τις διασυνοριακές ανταλλαγές, και πολύ περισσότερα.
Το πλήρες κείμενο του σχεδίου δράσης στα
ελληνικά βρίσκεται στην ιστοσελίδα https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX:52021DC0778.
Σημειώνεται ότι στο κείμενο του σχεδίου δράσης
υπάρχουν αρκετές αναφορές σε ενωσιακά εργαλεία, τα οποία ο αναγνώστης πρέπει ν’
αναζητήσει μόνος του, προκειμένου να έχει πλήρη εικόνα των όσων γράφονται.
Λόγου χάρη, το κείμενο αναφέρεται στο Μέσο Τεχνικής Υποστήριξης (ΜΤΥ -
Technical SupportInstrument – TSI), για το οποίο υπάρχουν πληροφορίες στην
ιστοσελίδα της ΕΕ και συγκεκριμένα στο https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/qanda_21_746). Επίσης γίνεται λόγος για το Πρόγραμμα για
την Ενιαία Αγορά (Single Market Programme), για την έννοια του οποίου πρέπει να
ανατρέξει κανείς στην https://commission.europa.eu/funding-tenders/find-funding/eu-funding-programmes/single-market-programme/overview_en).
Περισσότερες πληροφορίες διατίθενται στο
έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που συνοδεύει το σχέδιο
δράσης για την κοινωνική οικονομία και στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της
Επιτροπής σχετικά με την πορεία μετάβασης στην κοινωνική οικονομία. Το έγγραφο
εργασίας βρίσκεται στην ιστοσελίδα https://ec.europa.eu/docsroom/documents/47854 και είναι προς το παρόν διαθέσιμο μόνο στην
αγγλική γλώσσα.
Με το σχέδιο δράσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή
δρομολόγησε επίσης μια «πορεία μετάβασης», με την οποία θα στηρίξει την πράσινη
και την ψηφιακή μετάβαση της κοινωνικής οικονομίας, σε συνεργασία με τις
δημόσιες αρχές και τα ενδιαφερόμενα μέρη. Η Επιτροπή συγκέντρωσε τις δημόσιες
απόψεις σχετικά με την πορεία μετάβασης μέσω έρευνας της ΕΕ, η οποία ήταν
ανοικτή από τον Δεκέμβριο 2021 έως τις 28 Φεβρουαρίου 2022. Το ερωτηματολόγιο
της έρευνας βρίσκεται στην https://single-market-economy.ec.europa.eu/consultations/scenarios-towards-co-creation-transition-pathway-resilient-innovative-sustainable-and-digital_en και η ανάλυση των συλλεχθεισών απαντήσεων
στην https://ec.europa.eu/docsroom/documents/52916.
Το σχέδιο για τα μονοπάτια μετάβασης, που
προτείνεται από το Βιομηχανικό Φόρουμ της ΕΕ (EU Industrial Forum -
https://ec.europa.eu/transparency/expert-groups-register/screen/expert-groups/consult?lang=en&groupID=3743),
είναι το κατευθυντήριο εργαλείο για τη διαδικασία συν-δημιουργίας αυτής της
οδού μετάβασης και χρησιμοποιείται για την κατανόηση των προκλήσεων και των
ευκαιριών της δίδυμης μετάβασης στα διάφορα βιομηχανικά οικοσυστήματα. Στη βάση
αυτή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διοργάνωσε μια σειρά από 12 συναντήσεις διαβούλευσης
και εργαστήρια με ενδιαφερόμενα μέρη μεταξύ Απριλίου και Ιουνίου 2022. Σε αυτά
τα εργαστήρια έλαβαν μέρος πάνω από 400 ενδιαφερόμενοι φορείς του
οικοσυστήματος, συμπεριλαμβανομένων εμπειρογνωμώνων από κράτη μέλη της ΕΕ,
εκπροσώπων περιφερειών και πόλεων (European Social EconomyRegionsnetwork,
IntelligentCitiesChallenge) και άλλα δίκτυα όπως η κοινότητα New European
Bauhaus και το Enterprise Europe Network. Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ ενημερώθηκαν
και ζητήθηκε η γνώμη τους κατά τη διαδικασία της συν-δημιουργίας. Ζητήθηκε
επίσης η γνώμη του Βιομηχανικού Φόρουμ της ΕΕ, το οποίο ενημερωνόταν σε τακτική
βάση. Οι συνεισφορές των ενδιαφερομένων που συλλέχθηκαν κατά τη διαδικασία της
συν-δημιουργίας βοήθησαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προσδιορίσει 14 τομείς
δράσης και 30 συγκεκριμένες δράσεις για τη μετάβαση (η έκθεση από τα εργαστήρια
βρίσκεται στηνhttps://ec.europa.eu/docsroom/documents/52894).
Η διαδρομή μετάβασης ξεκίνησε στις 14
Νοεμβρίου 2022 κατά τη διάρκεια μιας εναρκτήριας εκδήλωσης στις Βρυξέλλες
(μπορείτε να την παρακολουθήσετε στην https://www.youtube.com/watch?v=piHYt4Khtj0).
Ως μέρος της διαδικασίας συν-εφαρμογής, η
Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενθαρρύνει, συλλέγει, προωθεί και υποστηρίζει δεσμευτικές
προτάσεις από ενδιαφερομένους του δημοσίου ή του ιδιωτικού τομέα για
συγκεκριμένες ενέργειες που θα προωθήσουν την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση του
οικοσυστήματος. Η Επιτροπή απευθύνθηκε στα ενδιαφερόμενα μέρη μέσω πρόσκλησης
σχετικά με την «εγγύτητα και την κοινωνική οικονομία» που δημοσιεύθηκε στις 14
Νοεμβρίου. Το κείμενο της πρόσκλησης βρίσκεται στην https://ec.europa.eu/eusurvey/runner/TP-PSE_pledges_call_2022. Η αρχική προθεσμία υποβολής δεσμευτικών
προτάσεων έχει οριστεί για την 28ηΦεβρουαρίου 2023 και θα παραμείνει
ανοιχτή καθ' όλη τη διάρκεια της υλοποίησης της μετάβασης. Η Επιτροπή σκοπεύει
να δημοσιεύει σε τακτά χρονικά διαστήματα τις δεσμεύσεις των ενδιαφερομένων.
ΠΗΓΕΣ ΓΕΝΙΚΩΝ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ: https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/ip_21_6568
