Tα 100 χρόνια από την ψήφιση του νόμου 602/1914, οι αγροτικού συνεταιρισμοί γνώρισαν άνοδο, πτώση και λεηλασία – Ένας συνοπτικός απολογισμός (του Γ. Σελλιανάκη)

1. Ψηφίστηκε το 1914

Πριν από 100 ακριβώς χρόνια, ψηφίστηκε ο Νόμος περί Συνεταιρισμών, γνώριμος στην εφαρμογή του στους παλιούς Συνεταιριστές, αναγνώστες, φυσικά, αυτού του περιοδικού.

Ήταν Γερμανικής προέλευσης, ψηφίστηκε από την Ελληνική Βουλή το 1914 επί Κυβερνήσεως Ελευθέρου Βενιζέλου με τον αριθμό 602 και λειτούργησε μέχρι το έτος 1979 (66 χρόνια).

2. Το 1980 μπήκε ο κομματισμός στα σπλάχνα του

Από το 1980, με την ισχύ του Νόμου 921/1979 επί Κυβερνήσεως Κωνσταντίνου Καραμανλή, αφαιρέθηκε από τον νόμο 4640/1930 (που είχε τροποποιήσει τον νόμο 602/1914) το άρθρο 56 του νόμου που απαγόρευε σε όσους διετέλεσαν ή υπέβαλαν υποψηφιότητα βουλευτή ή δημάρχου, επί μία τριετία να είναι υποψήφιοι για συνεταιριστικό αξίωμα. Με την αφαίρεση αυτής της διάταξης αφαιρέθηκαν τα στοιχεία που του διασφάλιζαν την αυτενέργεια στον αγροτικό χώρο. Έτσι, το μικρόβιο του κομματισμού φώλιασε στα σπλάχνα του συνεταιρισμού, οπότε έχασε τα αυθεντικά χαρακτηριστικά του της αλληλοβοήθειας και της αλληλεγγύης και έφυγε από το παράθυρο του οικοδομήματός του, κατά την ρήση των παλαιότερων Συνεταιριστών, που μας έλεγαν ότι «όταν ο κομματισμός μπει από την πόρτα στα γραφεία του Συνεταιρισμού, ο Συνεταιρισμός φεύγει από το παράθυρο».

3. Το 1980 οι Αγροτικοί Συνεταιρισμοί μας βρίσκονταν στον κολοφώνα της δόξας τους

Ένας απολογισμός της Εποπτικής Υπηρεσίας της Αγροτικής Τράπεζας – που και αυτή καταργήθηκε το 1996 για την ανεμπόδιστη διείσδυση του κομματισμού στον Συνεταιρισμό – δίδει μια αυθεντική εικόνα για το 1980 της τόσο αναγκαίας σήμερα τεράστιας δύναμης του Αγροτικού Συνεταιρισμού στη χώρα μας.

Υπήρχαν, γράφει στην έκθεσή της η αξέχαστη εκείνη Υπηρεσία της ΑΤΕ , 900.000 αγροτικά νοικοκυριά στη χώρα μας, συντεταγμένα σε 7.611 πρωτοβάθμιους συνεταιρισμούς, 132 Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών, 8 Κοινοπραξίες πρωτοβάθμιων συνεταιρισμών, 9 Κοινοπραξίες ενώσεων συνεταιρισμών, 10 Κεντρικές Ενώσεις, 18 ανώνυμες εταιρείες Α.Σ.Ο. αμιγείς, 7 ανώνυμες εταιρείες περιορισμένης ευθύνης, 8 Κοινοπραξίες Α.Σ.Ο. και ΑΤΕ, και 14 άτυπες Κοινοπραξίες Α.Σ.Ο. , συνεργασίες Α.Σ.Ο., κλπ.

Ένας τεράστιος οικονομικός οργανισμός, δικτυωμένος στην παραγωγική ύπαιθρο, με τεράστιες επίσης εγκαταστάσεις αποθήκευσης, επεξεργασίας και τυποποίησης αγροτικών προϊόντων, με προσωπικό όλων των ειδικοτήτων και παραδοσιακά κατακτημένες αγορές, που σήμερα είναι καταχρεωμένος, απαξιωμένος, παροπλισμένος και λεηλατημένος, μετά την κομματική αλλοτρίωσή του για ψήφους και κομματική στήριξη, επί περισσότερα από 30 χρόνια, όταν άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αξιοποιούσαν, με τις επιδοτήσεις και τα προγράμματά της μέσα από τους συνεταιρισμούς τους και άλλες αγροτικές συλλογικές δραστηριότητες, την αγροτική τους παραγωγή.

4. Μπροστά στην πραγματικότητα

Δεν είναι χώρος για περισσότερα, όλοι τα ξέρομε, όλοι τα ζήσαμε, όλοι τα ζούμε, και μπροστά μας έχομε:

-Έναν παροπλισμένο στο σύνολό του, λεηλατημένο, καταχρεωμένο και οπωσδήποτε ανήμπορο να συνεχίσει τα βήματά του, όπως το 1980, οργανισμό, που θα πρέπει να ξαναβρεί την ταυτότητά του. Τι πρέπει να κάνουμε;

-Η αγροτική μας γη έγινε βοσκοτόπια χωρίς πρόβατα, και εμείς τρώμε προϊόντα της γης τα οποία αγοράζουμε με δανεικά. Τι πρέπει να κάνουμε;

-Οι νέοι, από τη ραχοκοκαλιά της χώρας μας (την ύπαιθρο), όπως αυτάρεσκα και μεγαλόφωνα λέγονταν πριν από 50 χρόνια, ψάχνουν σήμερα για παρασιτική δουλειά στα αστικά κέντρα, που να τους δίνει χρήμα, αλλά χρήμα δανεικό αντί για χρήμα από παραγωγή και από παραγωγή να ξαναβγαίνει χρήμα. Τι πρέπει να κάνουμε;

Οτιδήποτε άλλο, όχι κλάματα πάνω στο χυμένο γάλα.

5. Να θυμηθούμε τους πολιτικούς και τους αγροτικούς μας ηγέτες της 10ετίας του 1910

Με το νόμο 602/1914, οι θαρραλέοι, αποφασισμένοι και τολμηροί πολιτικοί και αγροτικοί ηγέτες μας πήραν τους αγρότες μας από τους τοκογλύφους της 10ετίας του 1910 και τους ενέταξαν σε συνεταιρισμούς, με γνήσια χαρακτηριστικά την αλληλεγγύη και την αυτοβοήθεια, αυτόνομους, αυτοδύναμους, ελεγχόμενους, εποπτευόμενους και χρηματοδοτούμενους από εξειδικευμένο τραπεζικό ίδρυμα, που είχε δική του τεχνική υπηρεσία (για την εκτίμηση των αναγκών σε χρήμα και το ύψος χρηματοδότησης) και εποπτική υπηρεσία (για τον έλεγχο της νομιμότητας και την εκτέλεση των αποφάσεων των Διοικήσεων).

Μέχρι και το 1980, δηλαδή 66 χρόνια (1914-1980) καμία δεν υπήρξε πτώχευση, κατάχρηση, κακοδιαχείριση και όλα πήγαιναν πολύ καλά στους αγροτικούς συνεταιρισμούς στη χώρα μας και με συνεχή ανοδική πορεία. Είναι ένα καλό προηγούμενο, που δεν δικαιολογεί τη διαπιστωμένη αδράνεια που ισοδυναμεί με αδιαφορία.

6. Παράδειγμα για την κρατική εξουσία

Το πείραμα στους αγροτικούς συνεταιρισμούς με την εφαρμογή του νόμου 602/1914, θα έπρεπε να παραδειγματίσει πρώτα την κρατική εξουσία. Αν στα δάνεια που έπαιρνε το Κράτος ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, ακολουθούσε τη διαδικασία του νόμου αυτού, δηλαδή την προεκτίμηση της ανάγκης για δανεισμό, την ωφελιμότητα της επένδυσης στην οποία θα διετίθετο το δάνειο και τους πόρους από τους οποίους θα εξοφλείτο, την ανοικτή διαπραγμάτευση από τους δανειστές, την έγκρισή του από τη Βουλή και την ανάθεση της διαχείρισής του μέχρι την αποπεράτωση του έργου και αποπληρωμή του δανείου, δεν θα φθάναμε στα όρια – αν δεν βρισκόμαστε ήδη – της χρεοκοπίας.

Δυστυχώς, η κρατική εξουσία δεν έχει πάντα συνέχεια, γιατί οι φορείς της δεν είναι πάντα ίδιοι. Η περιπέτεια των Α.Σ.Ο. στη χώρα μας με το νόμο 602/1914 αυτή την αλήθεια επαληθεύει.