Υπόμνημα της Ομοσπονδίας Συνεταιρισμών Φαρμακοποιών Ελλάδος, με νομοθετικές προτάσεις για τους αστικούς συνεταιρισμούς

Β. Μπιρλιράκης

Με το υπόμνημα μας αυτό, σας παραθέτουμε βασικά σημεία νομοθετικών προτάσεων για την αντικατάσταση και τροποποίηση άρθρων του ν. 1667/1986, ώστε τα αρμόδια Κοινοβουλευτικά Όργανα, να τις συμπεριλάβουν στην ατζέντα των τροποποιήσεως του ν. 1667.

Για ποιο λόγο θελήσαμε να πραγματοποιήσουμε μια σειρά νομοθετικών προτάσεων:

Θεωρούμε ότι υπάρχει ένα σημαντικό χάσμα μεταξύ την εγχώριας νομικής πραγματικότητας και της συνεταιριστικής επιχειρηματικής πραγματικότητας αφενός και των συνεταιριστικών αρχών και αξιών αφετέρου, που αφήνει τις συνεταιριστικές δυνατότητες και δη αυτή της αυτοβοήθειας υποχρησιμοποιούμενες. Οι νομοθετικές μας προτάσεις κινούνται στην κατεύθυνση μείωσης του χάσματος αυτού.

Αφετηρία των νομοθετικών προτάσεων μας αποτέλεσαν:

α) Η δήλωση ταυτότητας των συνεταιρισμών της Διεθνούς Συνεταιριστικής Συμμαχίας (ICA – 1995).

β) Οι κατευθυντήριες γραμμές του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (UN – A/56/73/2001).

γ) Η Σύσταση του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας (ILO – n^o 193/2002).

δ) Τα ιδιαίτερα εγχώρια χαρακτηριστικά της συνεταιριστικής νομοθεσίας, του συνεταιριστικού κινήματος, της κοινωνίας και της Ελληνικής Πολιτείας.

Ο επιδιωκόμενος στόχος των νομοθετικών αυτών προτάσεων είναι:

Η διαμόρφωση ενός νομοθετικού πλαισίου βασισμένου στις συνεταιριστικές αξίες και αρχές που θα επιτρέπει την ανάπτυξη των οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων των συνεταιρισμών και θα προωθεί ένα ανεξάρτητο και ανταγωνιστικό συνεταιριστικό κίνημα.

Οι βασικές κατευθυντήριες γραμμές για την σύνταξη των νομοθετικών μας προτάσεων:

α) Διαμόρφωση ενός ενιαίου γενικού νόμου που θα εφαρμόζεται για όλες τις κατηγορίες των συνεταιρισμών, ανεξάρτητα τον τομέα δραστηριότητας, τον σκοπό, το επάγγελμα, τη βαθμίδα ή άλλης μορφή κατηγοριοποίησής τους. Στον γενικό αυτό νόμο και για κάθε ξεχωριστή κατηγορία συνεταιρισμών μπορούν να προστεθούν συγκεκριμένα εδάφια που θα ρυθμίζουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους.

Αιτιολόγηση: Επιτυγχάνεται μεγαλύτερη συνάφεια μεταξύ των διαφορετικών ειδών συνεταιρισμών και ο ενιαίος προσανατολισμός τους ενώ αποφεύγεται ο κατακερματισμός του συνεταιριστικού κινήματος, λόγω ένταξης των συνεταιρισμών σε διαφορετικές ρυθμίσεις και η τοποθέτησή τους υπό την επίβλεψη διαφορετικών δημόσιων αρχών, μειώνεται η γραφειοκρατία, καθίσταται ευκολότερη η δια-συνεταιριστική συνεργασία μεταξύ διαφορετικών κλάδων και, τέλος, αυξάνεται η νομική ασφάλεια όσων ασχολούνται ή εμπλέκονται με τους συνεταιρισμούς.

β) Διαμόρφωση ενός αμερόληπτου νόμου που θα αντιμετωπίζει με ισοτιμία τους συνεταιρισμούς και τα μέλη τους σε σχέση με άλλες επιχειρήσεις.

Αιτιολόγηση: Οι συνεταιρισμοί δεν θα πρέπει να υφίστανται διακρίσεις, είτε αρνητικές είτε θετικές, έτσι ώστε να αποφεύγονται οι στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό, ο κρατικοδιαιτισμός και ο σχηματισμός ψεύτικων συνεταιρισμών. Η ίση μεταχείριση υπό την νομική έννοια σημαίνει την ίδια μεταχείριση με άλλους επιχειρηματικούς φορείς, όπου είναι δυνατόν, αλλά διαφορετική όποτε η συγκεκριμένη διττή φύση (ως ένωση προσώπων και ταυτόχρονα ως οικονομική μονάδα) των συνεταιρισμών το απαιτεί.

γ) Διαμόρφωση ενός κατανοητού νόμου που θα είναι γραμμένος σε απλή γλώσσα, με χρήση ενός προσιτού ύφους το οποίο ωστόσο δεν θα πρέπει να αποτελεί εξαίρεση εντός του εγχώριου νομικού συστήματος.

Αιτιολόγηση: Ο κύριος αποδέκτης του νομικού κειμένου είναι τα μέλη των συνεταιρισμών, τα υποψήφια μέλη, τα στελέχη τους, καθώς και όσοι συναλλάσσονται με αυτόν, και επομένως από αυτούς θα πρέπει να γίνεται καταρχήν κατανοητός χωρίς φυσικά αυτό να οδηγεί σε διάρρηξη της συνοχής του νομικού μας συστήματος.

δ) Διαμόρφωση ενός νόμου, ο οποίος θα είναι αναλυτικός μόνο στα καθοριστικής σημασίας σημεία του θεσμού, χωρίς να θίγει την αυτονομία των συνεταιρισμών, αφήνοντας στα καταστατικά τη ρύθμιση των σημείων που ο προσδιορισμός τους δεν αλλοιώνει τον συνεταιριστικό θεσμό.

Αιτιολόγηση: Αποφεύγεται η αναφορά σε άλλες διατάξεις και νόμους που γίνεται αναγκαστικά όταν ο νόμος δεν είναι επαρκής και σχολαστικά μελετημένος.

Ο βασικός κορμός της νέας νομοθεσίας θα πρέπει να περιλαμβάνει:

α) Γενικές διατάξεις για τους συνεταιρισμούς. Οι διατάξεις αυτές θα περιλαμβάνουν τον ορισμό του συνεταιρισμού, ζητήματα επωνυμίας και έδρας και τέλος το εύρος δράσης του.

β) Διατάξεις για την σύσταση του συνεταιρισμού. Οι διατάξεις αυτές θα περιλαμβάνουν τον ελάχιστο αριθμό μελών, το ελάχιστο περιεχόμενο του καταστατικού, τις διαδικασίες εξέτασης του καταστατικού ως προς την νομιμότητά του και την τήρηση του συνεταιριστικού πνεύματος και το σύνολο των διαδικασιών που θα πρέπει να ακολουθηθούν για την σύσταση του συνεταιρισμού και την εγγραφή του στα δημόσια μητρώα.

γ) Διατάξεις για τα μέλη του συνεταιρισμού. Οι διατάξεις αυτές θα πρέπει να αποσαφηνίζουν θέματα όπως: τις κατηγορίες μελών, τις προϋποθέσεις για την απόκτηση της ιδιότητας του μέλους, την διαδικασία εισόδου, τον ελάχιστο αριθμό μελών, τα προσωπικά, οικονομικά και άλλα δικαιώματα του μέλους, τις προσωπικές, οικονομικές και άλλες υποχρεώσεις του μέλους, τους κανόνες πειθαρχίας, τις διαδικασίες προσωρινού / μόνιμου αποκλεισμού του μέλους, τις διαδικασίες παραίτησης / αποχώρησης – εξόδου του μέλους.

δ) Διατάξεις για τα όργανα του συνεταιρισμού. Οι διατάξεις αυτές θα πρέπει να αποσαφηνίζουν τα βασικά όργανα του συνεταιρισμού, τον σκοπός τους, τις αρμοδιότητες τους, τις προϋποθέσεις συμμετοχής σε αυτά, τα ασυμβίβαστα, τον τρόπο εκλογής και σύγκλησης τους, τον τρόπο λήψης αποφάσεων και προσβολής τους, τη δυνατότητα σύστασης άλλων οργάνων.

ε) Διατάξεις για την εποπτεία και τον έλεγχο. Οι διατάξεις αυτές θα πρέπει να εγκαθιστούν ένα σύστημα εσωτερικού, εξωτερικού, τακτικού και έκτακτου ελέγχου των συνεταιρισμών.

στ) Διατάξεις για το οικονομικό καθεστώς και την οικονομική λειτουργία του συνεταιρισμού. Οι διατάξεις αυτές θα πρέπει να καθορίζουν το χαρακτήρα του συνεταιριστικού κεφαλαίου, τον τρόπο διάρθρωσης του, τις υποχρεωτικές εισφορές - μερίδες, τις εθελοντικές εισφορές - μερίδες, τον πιθανό τοκισμό των μερίδων, τον τρόπο επαναξιολόγησης των μερίδων, την μεταβίβαση των μερίδων, τα υποχρεωτικά αποθεματικά και την δυνατότητα σχηματισμού εθελοντικών αποθεματικών, τη διαχειριστική χρήση, το διαχειριστικό υπόλοιπο, τα πλεονάσματα - κέρδη - ζημίες και τον τρόπο επιστροφή / διανομής τους, την δυνατότητα έκδοσης ομολόγων και άλλων αξιόγραφων.

ζ) Διατάξεις για την εταιρική τεκμηρίωση και τα λογιστικά πρότυπα

η) Διατάξεις για την συγχώνευση, διάσπαση, μετατροπή, πτώχευση, διάλυση και εκκαθάριση των συνεταιρισμών και σε κάθε περίπτωση τα δικαιώματα των μελών και των τρίτων στις ανωτέρω περιπτώσεις.

θ) Διατάξεις για την οικονομική συνεργασία των συνεταιρισμών. Οι διατάξεις αυτές θα αφορούν τους δευτεροβάθμιους συνεταιρισμούς, τους συνεταιριστικούς ομίλους και άλλες μορφές οικονομικής συνεργασίας.

ι) Διατάξεις για την εκπροσώπηση των συνεταιρισμών. Οι διατάξεις αυτές θα αφορούν τις ενώσεις, ομοσπονδίες, συνομοσπονδίες των συνεταιρισμών.

ια) Διατάξεις για την Υπηρεσία Συνεταιρισμών. Οι διατάξεις αυτές θα πρέπει να καθορίζουν τον τρόπο σύστασης, την οργάνωση, τις αρμοδιότητες, τον τρόπο λειτουργία της και τους πόρους της.

ιβ) Διατάξεις για το Εθνικό Συμβούλιο Συνεταιρισμών. Οι διατάξεις αυτές θα πρέπει να καθορίζουν τον τρόπο σύστασης, την οργάνωση, τις αρμοδιότητες, τον τρόπο λειτουργία του και τους πόρους του.

ιγ) Εξειδικευμένες διατάξεις για καθεμία από τις κατηγορίες συνεταιρισμών.

Βασικές διαφοροποιήσεις συγκριτικά με τον ισχύοντα νόμο:

• Η υιοθέτηση του ορισμού των συνεταιρισμών και των συνεταιριστικών αρχών όπως αυτά διατυπώθηκαν από την Διεθνή Συνεταιριστική Συμμαχία και τα οποία χαίρουν παγκόσμιας αναγνώρισης. Υπενθυμίζεται ότι το συγκεκριμένο σημείο αποτελεί και υποχρέωση της χώρα μας καθώς έχει αποδεχτεί τη Σύσταση του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας (ILO – n^o 193/2002)

• Η διεύρυνση του ελάχιστου περιεχομένου του καταστατικού με την υποχρεωτική εγγραφή, μεταξύ άλλων, των δικαιωμάτων, υποχρεώσεων και ποινών των μελών.

• Η υιοθέτηση, για την σύσταση του συνεταιρισμού, των διαδικασιών που ακολουθούνται για τις υπόλοιπες εταιρείες («Υπηρεσία Μίας Στάσης» του ν. 3853/2010) με επιπρόσθετη όμως έγκριση του καταστατικού (ως προς τη νομιμότητα του και τον σεβασμό των συνεταιριστικών αρχών) από εξειδικευμένη σε συνεταιριστικά θέματα υπηρεσία η οποία και θα διατηρεί ταυτόχρονα το εθνικό μητρώο συνεταιρισμών.

• Η μείωση του απαιτούμενου αριθμού μελών για την σύσταση ενός συνεταιρισμού. Για τη σύσταση πρωτοβάθμιου συνεταιρισμού θα πρέπει να συμπράξουν τρία τουλάχιστον φυσικά πρόσωπα. Για τη σύσταση δευτεροβάθμιου ή ανώτερου βαθμού συνεταιρισμού θα πρέπει να συμπράξουν δύο τουλάχιστον συνεταιρισμοί. Ο νόμος θα μπορεί να θεσπίζει εξαιρέσεις στα παραπάνω ελάχιστα όρια.

• Η δυνατότητα ένταξης μελών πληρώνοντας την υποχρεωτική μερίδα είτε με την προσφορά υλικών αγαθών, μηχανημάτων, υποδομών κλπ είτε με την προσφορά εργασία τους.

• Η κατάργηση της υποχρέωσης του νέου μέλους να καταβάλλει εισφορά ανάλογη με την καθαρή περιουσία του συνεταιρισμού όπως αυτή προκύπτει από τον ισολογισμό της τελευταίας χρήσης.

• Η δυνατότητα συναλλαγής των συνεταιρισμών με μη μέλη (ως υποβοηθητικού σκοπού της συνεταιριστικής δραστηριότητας για την άντληση των απαραιτήτων κεφαλαίων) στα πλαίσια περιορισμών και ποσοστώσεων που θα επιβάλει ο νόμος ώστε να προστατευτεί ο συνεταιριστικός σκοπός αλλά και να δικαιολογηθεί η διαφορετική φορολογική τους αντιμετώπιση.

• Η δημιουργία του «Συλλογικού Αποθεματικού», των «Εξατομικευμένων Αποθεματικών» και του «Ταμείου Εκπαίδευσης και Προώθησης». Το «Συλλογικό Αποθεματικό» αποτελεί περιουσία της εταιρείας, είναι υποχρεωτικό, παραμένει αδιανέμητο και κανένα μέλος δεν έχει το δικαίωμα να αξιώσει από αυτό οποιοδήποτε μερίδιο. Τα «Εξατομικευμένα Αποθεματικά» δημιουργούνται από πλεονάσματα τα οποία δεν επιστρέφουν στα μέλη μετά από απόφαση της Γ.Σ. αλλά παραμένουν στο συνεταιρισμό ως εξατομικευμένες έντοκες καταθέσεις προθεσμίας των μελών. Το «Ταμείο Συνεταιριστικής Εκπαίδευσης και Προώθησης» έχει χαρακτήρα υποχρεωτικό, είναι αδιανέμητο και στοχεύει στην εκπαίδευση μελών / στελεχών καθώς επίσης στην προώθηση της συνεταιριστικής ιδέας.

• Ο διαχωρισμός κερδών (που προκύπτει από τις συναλλαγές με μη μέλη) και πλεονάσματος (που προκύπτει από τις συναλλαγές με μέλη), η διαφορετική φορολογική τους μεταχείριση, η κατεύθυνση των κερδών στο συλλογικό αποθεματικό, η επιστροφή του πλεονάσματος (ή μέρους του), με βάση το ύψος των συναλλαγών με τον συνεταιρισμό.

• Η υιοθέτηση των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων για την ύπαρξη μεγαλύτερης διαφάνειας.

• Η ενίσχυση του εσωτερικού ελέγχου με την αφιέρωση πόρων, την προώθηση της συνεταιριστικής εκπαίδευσης και την υποχρέωση εξωτερικών ελέγχων σε περιπτώσεις που θα ορίζει ο νόμος όπως αντίστοιχα κάνει με τις υπόλοιπες μορφές εταιρειών.
• Η δημιουργία μηχανισμών που θα ενισχύσουν την συμμετοχή των μελών όπως μηχανισμού που θα επιτρέπει ένα ποσοστό των μελών να θέτει θέματα που θα συζητηθούν σε επικείμενη Γ.Σ.

• Η καθιέρωση της ενιαίας λίστας ως μοναδικού εκλογικού συστήματος.

• Η δυνατότητα δημιουργίας εντός του συνεταιρισμού τομέων που αναπτύσσουν, στα πλαίσια πάντα του σκοπού του συνεταιρισμού, συγκεκριμένες οικονομικές, κοινωνικές και πολιτιστικές δραστηριότητες. Οι τομείς θα πρέπει να λειτουργούν με αυτονομία διαχείρισης αλλά, να υπόκεινται στο όλον του συνεταιρισμού και στην γενική του ευθύνη.

• Η δυνατότητα συγχώνευσης των συνεταιρισμών επιτρέποντας την συνένωση δυνάμεων και η δυνατότητα διάσπασης του συνεταιρισμού ως δικαίωμα εθελοντικής αποχώρησης ομάδας μελών του για την δημιουργία άλλου συνεταιρισμού.

• Η πρόβλεψη ποινών για την μη τήρηση της συνεταιριστικής ταυτότητας με την απώλεια του ειδικού φορολογικού καθεστώτος μέχρι και το κλείσιμο του συνεταιρισμού.

• Ο περιορισμός του κρατικού ρόλου στις συνεταιριστικές υποθέσεις σε βασικές λειτουργίες: νομοθεσία, εποπτεία εφαρμογής του νόμου, έναρξη/εγγραφή, διάλυση/εκκαθάριση

• Η άμεση σύσταση της Υπηρεσίας Συνεταιρισμών με βασικές αρμοδιότητες της έγκριση του καταστατικού και την διατήρηση του μητρώου συνεταιρισμών.

• Η άμεση σύσταση του Εθνικού Συμβουλίου Συνεταιρισμών ως χώρου διαλόγου και συντονισμού κρατικών φορέων και συνεταιριστικών φορέων, με συμβουλευτικές αρμοδιότητες.

• Η σαφής διάκριση μεταξύ μορφών οικονομικής συνεργασίας (δευτεροβάθμιοι συνεταιρισμοί, όμιλοι συνεταιρισμών, μικτοί συνεταιρισμοί) και μορφών εκπροσώπησης (ενώσεις, ομοσπονδίες, συνομοσπονδίες).

• Η θεσμοθέτηση των συνεταιρισμών κοινής εργασίας.

Εκ μέρους της Ομοσπονδίας Συνεταιρισμών Φαρμακοποιών Ελλάδας

ΜΠΙΡΛΙΡΑΚΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ

Σύμβουλος συνεταιριστικών ζητημάτων ΟΣΦΕ