Ο ελάχιστος αριθμός ιδρυτικών μελών στους συνεταιρισμούς

Στο Σχέδιο Νόμου για τους Αγροτικούς Συνεταιρισμούς που υπέβαλε στη Βουλή ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, προτάθηκε αρχικά, ως ελάχιστος αριθμός ιδρυτικών μελών:

• Για τη σύσταση αγροτικού συνεταιρισμού απαιτούνται 30 μέλη.
• Για τη σύσταση δεύτερου στην ίδια δημοτική ή τοπική κοινότητα απαιτούνται 60 μέλη.
• Για τη σύσταση αλιευτικού συνεταιρισμού απαιτούνται 15 μέλη.
• Για τη σύσταση συνεταιρισμού βιοκαλλιεργητών απαιτούνται 10 μέλη.
• Για τη σύσταση γυναικείου συνεταιρισμού απαιτούνται 3 μέλη.

[Στο τελικό κείμενο, ο ελάχιστος αριθμός για όλες τις κατηγορίες ορίσθηκε σε 20 και των γυναικείων σε 5]

Στο παρελθόν είχαν γίνει οι ακόλουθες ρυθμίσεις:

• Ο νόμος 602/1915 για κάθε είδους συνεταιρισμό απαιτούσε 7 μέλη.
• Ο νόμος 921/1979 για τους γεωργικούς συνεταιρισμούς απαιτούσε 10 μέλη και για δεύτερο του αυτού σκοπού στην ίδια περιφέρεια 100 μέλη.
• Ο νόμος 1541/1985 για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς απαιτούσε 50 μέλη. Ο αριθμός θα μπορούσε να είναι μικρότερος με απόφαση του Υπουργού Γεωργίας και σύμφωνη γνώμη της ΠΑΣΕΓΕΣ.
• Ο νόμος 2169/1993 για τις Αγροτικές Συνεταιριστικές Οργανώσεις απαιτούσε 20 μέλη.
• Ο νόμος 2810/2000 για τις Αγροτικές Συνεταιριστικές Οργανώσεις επανέφερε τα 7 μέλη.
• Ο νόμος 4015/2011για τους Αγροτικούς Συνεταιρισμούς κλπ. απαιτούσε 20 μέλη, ενώ για τα μικρά νησιά (με πληθυσμό κάτω των 3.100 κατοίκων) απαιτούσε 10 μέλη.
• Με τον νόμο 4277/2014 ο αριθμός μειώθηκε σε 10 για όλους τους αγροτικούς συνεταιρισμούς.

Για να φανεί η προχειρότητα, η αδαημοσύνη και ο ερασιτεχνισμός, που χαρακτηρίζει ένα σημείο μόνο του σχεδίου νόμου που κατατέθηκε στη Βουλή, παραθέτουμε, τον ελάχιστο αριθμό μελών που απαιτείται σε 31 χώρες του κόσμου, με βάση πολύ έγκυρη πηγή. Μόνο η Ινδία, η Κίνα, η Βραζιλία, η Κολομβία και η Ιαπωνία απαιτούν περισσότερα από 10 ιδρυτικά μέλη. Με τα 30 ιδρυτικά μέλη που απαιτούσε το σχέδιο νόμου, ερχόταν παγκοσμίως δεύτερο μετά την Ινδία:

Αργεντινή	10	Ιαπωνία	15
Αυστραλία	5	Μεξικό	5
Αυστρία	2	Ολλανδία	2
Βέλγιο	3	Νορβηγία	2
Βραζιλία	20	Περού	11
Καναδάς	5	Πολωνία	10
Χιλή	10	Πορτογαλία	5
Κίνα1	(20)	Κορέα	5
Κολομβία	20	Ρωσία	5
Φινλανδία2	3 (1)	Ν. Αφρική	5
Γαλλία	7	Ισπανία	3
Γερμανία	3	Τουρκία	7
Ουγγαρία	7	Ην. Βασίλειο	3
Ινδία	50	ΗΠΑ3	..
Ιρλανδία	7	Ουρουγουάη	5
Ιταλία4	9 (ή 3)

Πηγή: D. Cracogna, A. Fici, H. Henry (eds.), International Handbook of Cooperative Law, 2013, Springer/Euricse

Αλλά, γιατί να γίνεται τόσος λόγος για ένα φαινομενικά ασήμαντο θέμα; Οι λόγοι είναι πολλοί:

α) Διότι η επιτυχία ενός συνεταιρισμού δεν εξαρτάται τόσο από τον αριθμό των μελών όσο από την ένταση της συνεργασίας και την αρμονία των σχέσεων μεταξύ των μελών.

β) Διότι υπάρχουν διάφορες κατηγορίες συνεταιρισμών, που καλύπτονται από τον ίδιο νόμο και στις οποίες ο αριθμός των μελών έχει διαφορετική σημασία. Π.χ. ένας συνεταιρισμός από κοινού παραγωγής γεωργικών προϊόντων πολύ δύσκολα θα ιδρυθεί όταν απαιτείται μεγάλος αριθμός ιδρυτικών μελών, διότι η φύση της από κοινού εργασίας αποτελεί μια προηγμένη και απαιτητική μορφή συνεργασίας, που δεν ευδοκιμεί εύκολα με πολλά μέλη.

γ) Διότι υπάρχουν περιπτώσεις που δεν είναι δυνατό να βρεθούν πολλά μέλη, τα οποία να αποδέχονται να συνεργαστούν, οπότε και οι ολίγοι που επιθυμούν δεν συγκεντρώνουν τον ελάχιστο αριθμό.

δ) Διότι η υιοθέτηση ενός μικρού αριθμού ιδρυτικών μελών κατά τίποτε δεν βλάπτει τη δημιουργία μεγάλων συνεταιρισμών. Άλλωστε, σε όλες τις περιπτώσεις τα άτομα που παίρνουν πρωτοβουλίες (οι καινοτόμοι) και αποδέχονται τις δυσκολίες και τους επιχειρηματικούς κινδύνους είναι ολίγα. Εφόσον επιτύχουν, προστίθενται πολλοί, που πείθονται από το επιτυχημένο παράδειγμα.

ε) Διότι για τη δημιουργία κάθε άλλης εταιρικής μορφής δεν τίθεται ελάχιστος αριθμός ατόμων που πρόκειται να συμπράξουν.

στ) Διότι εκείνοι που αποφασίζουν να ιδρύσουν συνεταιρισμό, γνωρίζουν πολύ καλύτερα και έχουν προβληματισθεί πολύ περισσότερο και από τον καλύτερο νομοθέτη για τις ευθύνες που αναλαμβάνουν με τον αριθμό ατόμων που θα συνεργασθούν. Εάν δε αποτύχουν, οι ίδιοι θα υποστούν τις συνέπειες και όχι το κοινωνικό σύνολο.

ζ) Διότι ο ορισμός ενός μεγάλου αριθμού ιδρυτικών μελών, με τον αποκλεισμό εκείνων που δεν εξυπηρετούνται για οποιονδήποτε λόγο, οι αποκλειόμενοι δεν μπορούν παρά να καταφύγουν σε εταιρικές μορφές. Άρα, ο νομοθέτης με την επιλογή του εξωθεί τις μικρές ομάδες προς τις εταιρικές μορφές, οι οποίες διαφέρουν ριζικά στα κύρια χαρακτηριστικά τους από τους συνεταιρισμούς, καθόσον επιζητούν το κέρδος από τη χρησιμοποίηση του κεφαλαίου και όχι από τη συνεργασία.

η) Διότι ανησυχίες που υπήρχαν κατά την συζήτηση στη Βουλή του Ν. 2810/2000 ότι με τη θέσπιση μικρού αριθμού ιδρυτικών μελών θα διαλυθούν οι μεγάλοι συνεταιρισμοί αποδείχθηκαν άνευ αντικρίσματος.

θ) Διότι ο συνεταιριστικός θεσμός είναι κοινωνικο-οικονομικός και προσφέρει και κοινωνικά οφέλη σε μια κοινωνία, εξ ου και τίθεται υπό την προστασία του Κράτους, όπως συμβαίνει και στην Ιταλία, την Ισπανία και την Πορτογαλία, αν περιορισθούμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Κ. Παπαγεωργίου

1 Προκύπτει εμμέσως

2 Με πρόσφατο νόμο, δεκτή η ίδρυση συνεταιρισμού με 1 μέλος

3 Ο αριθμός των μελών ορίζεται από το καταστατικό

4 Τρία ιδρυτικά μέλη όταν όλα τα μέλη είναι φυσικά πρόσωπα