Τοποθέτηση Εκπροσώπου ΙΣΕΜ (Μητροπούλου Α.),στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου του Ελληνικού Κοινοβουλίου, για το Νομοσχέδιο «Αγροτικοί Συνεταιρισμοί και άλλες διατάξεις», Ν. 4673/2020 (ΦΕΚ A 52 - 11.03.2020)

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ

1.Θεωρούμε χρήσιμο, πριν αξιολογήσουμε το προτεινόμενο σχέδιο νόμου, να κάνουμε μια διαπίστωση την οποία  θα πρέπει να κάνει  κάθε λογικός άνθρωπος, για τους  συνεταιρισμούς, οι οποίοι διεθνώς λειτουργούν με βάση τις αρχές και τις αξίες τους ,με εξαιρετικά οικονομικά και κοινωνικά αποτελέσματα για τα μέλη τους, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, που μας γνωστοποιεί ετησίως είτε η ICAείτε ο ΟΗΕ. Αναφερόμαστε  ειδικά στην περίοδο της κρίσης, όπου οι μόνες επιχειρήσεις,  που δεν παρουσίασαν ζημίες είναι οι συνεταιριστικές και οι μόνες τράπεζες, οι οποίες δεν χρηματοδοτήθηκαν από κρατικούς πόρους ήταν οι συνεταιριστικές,  εξ ου και η διακήρυξη του ΟΗΕ, ότι το συνεταιριστικό μοντέλο αντέχει σε περιόδους κρίσης.

2. Ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα παρουσιάζουν οι ελληνικοί αγροτικοί συνεταιρισμοί, διότι  ουδείς εξ αυτών, με εξαίρεση κάποιους αναγκαστικούς, οι οποίοι ευημερούν, λειτουργεί με βάση τις συνεταιριστικές αρχές και αξίες, παρά το γεγονός, ότι το κοινοβούλιο έχει ψηφίσει τον ν.2810/2000.

Αντίθετα ,όμως,  μέχρι το έτος 1981, οι συνεταιρισμοί στη χώρα που είχαν ενσωματώσει στην λειτουργία τους τις αρχές του συνεργατισμού, παρουσίασαν εξαιρετική άνθιση, με κύκλους εργασιών, που έφθαναν τις πολυεθνικές επιχειρήσεις,  όπως η ΕΑΣ Λάρισας, δημιούργησαν τεράστιες περιουσίες, ακόμη και σε  αστικά ακίνητα ,όπως  στην πλατεία Κολωνακίου, στην γωνία των οδών Κανάρη και φιλικής εταιρείας, ιδιοκτησίας ΚΣΟΣ. 

3.  Στο σημείο αυτό αισθανόμαστε  την  ανάγκη, να  αναφέρουμε  κάτι εξαιρετικά σημαντικό, το οποίο ενισχύει  τα αμέσως ανωτέρω  : Οι Δανοί επαίρονται, και δικαίως, ότι διαθέτουν τους σημαντικότερους συνεταιρισμούς στην Ευρώπη, τονίζοντας ότι δεν διαθέτουν ειδική συνεταιριστική νομοθεσία.Το ίδιο συνέβαινε και στην χώρα μας. Οι ανώνυμες συνεταιριστικές εταιρείες, λειτουργούσαν από το έτος 1930, μέχρι το έτος 1985, χωρίς εθνικό νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο να προβλέπει την λειτουργία τους. Αν διαβάσει κανείς  τα καταστατικά τους, κυρίως το καταστατικό της ΣΕΚΕ, θα του προκαλέσει συγκίνηση, η πιστή σύνταξη των καταστατικών τους σε απόλυτη συμφωνία με τις συνεταιριστικές αρχές και αξίες ,  με έμφαση στην κοινωνική προσφορά στον  αγρότη παραγωγό.  Για το θέμα αυτό , ο  ογκόλιθος του συνεργατισμού Υφηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου αείμνηστος Θ. Τζωρτζάκης , για την λειτουργία των ανώνυμων συνεταιριστικών εταιριών, σε σχετική κριτική, που είχε ασκηθεί  με ποιητική λεπτότητα είχε γράψει :

« Εκείνο που χαρακτηρίζει την τάση αυτή των γεωργικών μας συνεταιρισμών, για πιο ευκίνητους οργανισμούς, είναι η προσήλωσή τους στις συνεταιρικές αρχές και οι κανόνες, που τις εφαρμόζουν με θρησκευτική ευλάβεια στις νέας μορφής συνεταιριστικές οργανώσεις. Στις οργανώσεις αυτές δεν παρατηρείται κανένα ίχνος προσπάθειας να επωφεληθεί η συνεταιριστική κίνηση από την ευχέρεια που της παρέχει η εξωσυνεταιριστική μορφή για να αποκλείνη από την συνεταιριστική ουσία. Είναι λοιπόν, αστήριχτη κάθε επιφύλαξη απέναντί τους. Πολύ περισσότερο και άδικο να αποδίδεται σε αυτές χαρακτήρας αντισυνεταιριστικός,  κεφαλαιοκρατικός,  κερδοσκοπικός, όταν στην ουσία τους είναι ολοκληρωτικά συνεταιριστικές. Αν πρακτικές ανάγκες και βαθύτερη συναίσθηση του συνεταιριστικού χρέους τις ανάγκασαν να πάρουν εξωσυνεταιριστική μορφή , διατηρούν όμως ακέραιη την συνεταιριστική τους υπόσταση, που όχι μόνο διαφαίνεται αλλά λάμπει μέσα από το διάφανο ξενικό τους φόρεμά τους, δείχνοντας τη μεγάλη  δύναμη του καθαρού  συνεργατισμού να υποτάσσει την μορφή στην ουσία του».

Οι συνεταιριστικές αρχές, διατρέχουν ιστορικά όλα τα νομικά πρόσωπα, που κατά καιρούς συστήθηκαν από αγροτικούς συνεταιρισμούς, για διάφορους κάθε φορά λόγους, πολλοί από τους οποίους σήμερα έχουν εκλείψει.

Συνεπώς ,αναφερόμενοι στο νομοσχέδιο, τονίζουμε ότι,  για την ευημερία των ελληνικών αγροτικών  συνεταιρισμών δεν είναι αναγκαίοι οι νομικοί πειραματισμοί. Αναγκαία είναι αποκλειστικά και μόνο η Συνεταιριστική Εκπαίδευση των μελών των συνεταιρισμών.  Όσο δεν εκπαιδεύονται οι συνεταιριστές , ο αριθμός των συνεταιρισμένων αγροτών που σήμερα μετά βίας φθάνει το 5% στην χώρα μας,  ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι κατά μέσον όρο 40% και στην Σκανδιναβία 80%, θα φθάσει ειδικά με το προτεινόμενο νομοσχέδιο στο μηδέν για τους λόγους , που με εξαντλητική λεπτομέρεια, αναλύουμε στο υπόμνημα, που καταθέτουμε.

Άλλωστε νόμος για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς υπάρχει. Είναι ο  ν.2810/2000.  Οφείλουμε  να εκπαιδεύσουμε  τους αγρότες, να τον κατανοήσουν,  και τότε μόνο θα βρουν τα κεφάλαια που τους χρειάζονται χωρίς να συμπράξουν με εξωγενείς παράγοντες, των οποίων η συνδρομή οσάκις ζητήθηκε, δημιούργησε βλάβη στους συνεταιρισμούς, όπως άλλωστε αναφέρουν όλες οι σχετικές μελέτες, ένα μέρος των οποίων θα καταθέσουμε στην Επιτροπή.

Η ανωτέρω αναφορά θεωρούμε ότι απαντά στο ερώτημα που τέθηκε:  Γιατί με τους προγενέστερους νόμους οι συνεταιρισμοί κατέρρευσαν στη χώρα μας;  Και απαντάμε, μη δόκιμα βεβαίως, με ερώτηση : Γιατί μέχρι το έτος 1981 οι συνεταιρισμοί  ευημερούσαν ; Επαναλαμβάνουμε μέχρι να γίνουμε κουραστικοί: Οι συνεταιρισμοί  μετά το 1981 κατέρρευσαν και με μαθηματική ακρίβεια θα συνεχίσουν να καταρρέουν, εάν οι αγρότες μας δεν κατανοήσουν την έννοια και την λειτουργία του θεσμού ,και ειδικότερα τις  αρχές που συγκροτούν την ταυτότητά του.

Θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμο, προκειμένου να συμβάλλουμε στην πρόοδο του διαλόγου , να ζητήσουμε  την άποψη για τα προαναφερόμενα, από τον συντάκτη του νομοσχεδίου, ο οποίος προτείνει την πλήρη απόκλιση του συνεταιρισμού από τις αρχές που τον προσδιορίζουν , τις οποίες εφαρμόζουν ένα δισεκ. 200 εκατ. συνεταιριστές στον πλανήτη, συμπεριλαμβανομένου του καταστατικού του ευρωπαϊκού συνεταιρισμού.

Περαιτέρω  αξιολογώντας το προτεινόμενο Σ/Ν ,παρατηρούμε ότι   ιδρύει  ένα νομικό μόρφωμα, το οποίο αναμφισβήτητα  δεν είναι συνεταιρισμός . Προσιδιάζει περισσότερο σε μια κεφαλαιουχική εταιρεία και μόνον. Όμως, προκειμένου να επινοούμε  πρωτότυπες μείξεις κανόνων δικαίου, που διέπουν διάφορα  νομικά  πρόσωπα,  που προσπαθούμε να τα καλύψουμε με τον συνεταιριστικό μανδύα , είναι ειλικρινέστερο  να δεχθούμε ότι,  το νομικό μόρφωμα,  που προτείνει  το Σ/Ν   είναι  μια  ιδιότυπη ένωση  προσώπων με σκοπό το κέρδος, η οποία, μπορεί εφόσον το συναποφασίσουν  τα μέλη της με την συμμετοχή τρίτων , στους οποίους δίδεται η αποφασιστική πλειοψηφία στην γενική συνέλευση, να μετατραπούν σε κεφαλαιουχικές εταιρείες.

Δεν αμφισβητούμε το γεγονός ότι , με την πρότασή σας,  θα διευκολύνετε την νομική επιστήμη και τους εφαρμοστές του δικαίου, στο να εντάξουν το προτεινόμενο μόρφωμα στο Δίκαιο των κεφαλαιουχικών εταιρειών και όχι βεβαίως στο συνεταιριστικό δίκαιο, το οποίο όπως έχει αποφανθεί η εθνική και ενωσιακή νομολογία ερμηνεύεται πάντοτε υπό το φως των συνεταιριστικών αρχών, τις οποίες αποκηρύσσει το Σ/Ν.

Μήπως υποκρύπτεται φόβος;

Στην κατ’άρθρο αξιολόγηση, αφού αντιπαρέλθουμε , ένα σημαντικό μέρος αντιφάσεων και νομοτεχνικών ατελειών, τις οποίες επισημαίνουμε στο υπόμνημά μας, θεωρούμε ότι χρήζουν  ιδιαίτερης προσοχής τα άρθρα  26 και 32  του Σ/Ν, που αναφέρονται στα πλεονάσματα- κέρδη, στην διανομή της συνεταιριστικής περιουσίας και στις μετατροπές των συνεταιρισμών  σε κεφαλαιουχικές εταιρείες. Η διανομή κερδών στα μέλη  και η διανομή της  συνεταιριστικής περιουσίας, θέτει σε κίνδυνο όλες τις φοροαπαλλακτικές διατάξεις, που η πολιτεία παρείχε στους αγροτικούς συνεταιρισμούς. Διότι νοθεύει τον ανταγωνισμό,  της ενιαίας αγοράς , με την μείωση της επιβάρυνσης του προϊόντος, που προκαλεί η φοροαπαλλαγή, δημιουργεί άνιση μεταχείριση σε σχέση με τις άλλες επιχειρήσεις, συνεπώς θα ζητήσουν όλες οι  επιχειρήσεις, ίση με τους συνεταιρισμούς φορολογική μεταχείριση, αφού και οι συνεταιρισμοί λειτουργούν με τους ίδιους όρους.  Επιπλέον υπάρχει άμεσος κίνδυνος,  τα αφορολόγητο του πλεονάσματος να χαρακτηριστεί κρατική ενίσχυση, όπως έχει αποφανθεί το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο  στην υπόθεση C-78/08 και στις συναφείς C-79 και 80/08 για την  περίπτωση, που  οι συνεταιρισμοί δεν λειτουργούν με βάση τις αρχές τους. Το Δικαστήριο μάλιστα επισημαίνει την υπεροχή του ατόμου στους συνεταιρισμούς  και το αδιανέμητο στα μέλη,  της συνεταιριστικής περιουσίας.

Η μετατροπή ενός συνεταιρισμού σε ΑΕ, με συμμετοχή τρίτων  για παράδειγμα, δεν είναι δυνατόν να συμβεί. Διότι οι συνεταιρισμοί διαθέτουν αδιανέμητη περιουσία, η οποία δεν μπορεί να διανεμηθεί. Η συνεταιριστική περιουσία, όπως υφίσταται σήμερα, έχει δημιουργηθεί από αφορολόγητα αποθεματικά μη διανεμόμενα, τα ονομαζόμενα «κλειδωμένα αποθεματικά», τα οποία αποτελούν περιουσία γενεών, διότι σχηματίστηκαν από πολλές γενεές συνεταιριστών και δεν μπορούν αυτονοήτως να την καρπωθούν τα τελευταία μέλη. Επίσης ένα μέρος των περιουσιών αυτών, έχει προέλθει από παραχωρήσεις του ελληνικού δημοσίου, προς τους συνεταιρισμούς. Συνεπώς η απόφαση περί διανομής χρήζει ιδιαίτερης προσοχής, διότι θα αποβεί μοιραία.

Μέλη Επενδυτές : Μέγας θόρυβος άνευ αντικειμένου ή όχι; 

 Το Σ/Ν δεν κόμισε γλαύκα, αφού ο θεσμός υπήρχε στον ν.4384/2016, όπως υπάρχει και στον Κανονισμό  1435/2003 του Ευρωπαϊκού Συνεταιρισμού, με διαφορετική ρύθμιση,  αυτονοήτως .Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή βιβλιογραφία, ο θεσμός θεωρείται αποτυχημένος. Καταθέτουμε στην Επιτροπή συνοπτικό κείμενο 15 σελίδων, στο οποίο αναλύεται ο θεσμός και η προσφορά του . Θα αναφέρω το συμπέρασμα :

Καταλήγοντας, αναφέρουν οι μελετητές, οι συνεταιρισμοί θα πρέπει πάντα να έχουν ως γνώμονά τους την ακόλουθη προτεραιότητα για την άντληση κεφαλαίων απαραίτητων για τη λειτουργία και την ενδυνάμωσή τους, εάν δε θέλουν να απωλέσουν την αυτονομία-ανεξαρτησία και τη δημοκρατική τους λειτουργία:

1^ον : Από τα ίδια τα μέλη του συνεταιρισμού.

2^ον: Από άλλους συνεταιρισμούς και από συνεταιριστικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

3^ον:  Από κοινωνικά ομόλογα και «κοινωνικούς επενδυτές» (socialinvestors) και , ως τελευταία επιλογή :

4^ον: Από τρίτους εμπορικούς δανειστές και από χρηματοπιστωτικές αγορές.

Τέλος, παραβιάζεται σε πολλά άρθρα ,η δημοκρατική λειτουργία του θεσμού.

Κύριε Πρόεδρε,Επιτρέψατέ  μου επί της παραβίασης αυτής να εκφράσω μια προσωπική άποψη :

Γνωρίζουμε ότι δύο είναι τα μεγάλα ρεύματα, που ορίζουν την ανθρώπινη Ιστορία τις τελευταίες χιλιετίες: το Ελληνικό και το Ανατολικό. Υπενθυμίζω ότι ανατολικότερα της χώρας μας κάποιοι πίστευαν ότι μια υπερβατική δύναμη χορηγούσε στους ανθρώπους εντολές για τον τρόπο, που θα συγκροτούσαν τη ζωή τους με όρο μάλιστα να μην υπάρξει αλλαγή. Στην Ελλάδα, όμως, διαδραματιζόταν το αντίθετο. Συγκεκριμένα, κατά την ανατολική αντίληψη η ανθρωπότητα συγκροτείται με όρους ετερονομίας από υπερβατικές δυνάμεις.Κατά το ελληνικό ήθος, ο τρόπος που θα συγκροτήσουμε την κοινωνία μας, ο τρόπος που θα πολιτευθούμε και εντέλει ο τρόπος που θα ζήσουμε είναι όχι μόνον δική μας επιλογή, αλλά και δική μας δημιουργία.Η ελληνική στάση, δηλαδή, παρήγαγε την αρχή της ανθρώπινης αυτονομίας με την ρήση «έδοξε τη βουλή και τω δήμω». Η ελληνική αυτή δημιουργία δεν είναι στατική. Συνεχώς εμπλουτίζεται από το συλλογικό δημοκρατικό ήθος, στο οποίο και στηρίζεται. Η έννοια αυτή της αυτονομίας   και της δημοκρατίας  διατρέχει  και την ιδέα του συνεργατισμού. Είναι άδικο να απαλλοτριώνεται .

Σας ευχαριστώ.