Αγροτικοί
Συνεταιρισμοί: το Κλειδί για τη Βελτίωση του Δείκτη Συνολικής Παραγωγικότητας του
Αγροτικού Τομέα
Αχιλλέας Κοντογεώργος
Επίκουρος Καθηγητής
Διευθυντής Εργαστηρίου Αγροτικής Οικονομίας και Πολιτικής
Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Αγροτικών Προϊόντων και Τροφίμων
Πανεπιστήμιο Πατρών
Η βελτίωση της παραγωγικότητας του αγροτικού τομέα ήταν και παραμένει επίκαιρη, μιας και διαρκής στόχος και πρόκληση για τους πολιτικούς του σήμερα και του μέλλοντος είναι η εξασφάλιση επαρκών ποσοτήτων τροφίμων για τον παγκόσμιο πληθυσμό που συνεχώς αυξάνει. Από την άλλη, η ίδια η διαδικασία μέτρησης της παραγωγικότητας στον αγροτικό τομέα είναι ένα θέμα με διαφορετικές προσεγγίσεις για όσους ασχολούνται με το αντικείμενο. Χάριν ευκολίας θα δεχτούμε τον πιο απλό ορισμό παραγωγικότητας, σύμφωνα με τον οποίο παραγωγικότητα είναι να κερδίζεις όσο το δυνατόν περισσότερα από τη χρήση μιας συγκεκριμένης ποσότητας συντελεστών παραγωγής.
Ποιοι είναι όμως οι τρόποι, με τους οποίους βελτιώνεται το αποτέλεσμα μιας παραγωγικής διαδικασίας με δεδομένους πόρους και συντελεστές παραγωγής; Η θεωρία των οικονομικών της παραγωγής δέχεται ότι υπάρχουν 3 βασικές προσεγγίσεις:
Α) Διοικητική Αποτελεσματικότητα
Β) Καινοτομία και τεχνολογική πρόοδος
Γ) Αξιοποίηση Οικονομιών κλίμακας .
Η προσέγγιση της διοικητικής αποτελεσματικότητας απαιτεί βελτίωση στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων σε επίπεδο αγροτικής επιχείρησης. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι ο αγρότης - διαχειριστής μιας αγροτικής επιχείρησης θα πρέπει να είναι σε θέση να εφαρμόζει πρακτικές διοίκησης επιχειρήσεων που να απαντούν και να επιλύουν κάθε φορά ένα πρόβλημα βελτιστοποίησης, π.χ. χρήση λιπασμάτων, αγορά κατάλληλων μηχανημάτων, επιλογή καλλιεργειών κλπ.
Η προσέγγιση της καινοτομίας και της χρήσης νέων τεχνολογιών πραγματικά μπορεί να βοηθήσει τους Έλληνες παραγωγούς να βελτιώσουν την παραγωγικότητά τους. Ωστόσο, οι νέες τεχνολογίες στην Ελλάδα τα τελευταία χρονιά περιορίζονται στον εκσυγχρονισμό των γεωργικών μηχανημάτων, που, ναι μεν είναι σημαντικά για την αγροτική δραστηριότητα, αλλά δεν μπορούν να δώσουν την απαραίτητη ώθηση για τον συνολικό εκσυγχρονισμό των καλλιεργειών και της εμπορίας των αγροτικών προϊόντων. Βασικό μειονέκτημα για την προσέγγιση αυτή αποτελεί, επίσης, και η γενικότερη χαμηλή ανάπτυξη νέων εγχωρίων τεχνολογιών και καινοτόμων λύσεων για τον αγροτικό τομέα. Κατά συνέπεια, ο αγροτικός τομέας αναγκάζεται να εφαρμόσει καινοτομίες και τεχνολογικές λύσεις για να προλάβει τις παγκόσμιες εξελίξεις.
Η τρίτη προσέγγιση της αξιοποίησης οικονομιών κλίμακας, της μείωσης, δηλαδή, του κόστους παραγωγής με αυξανόμενη χρήση συντελεστών παραγωγής, είναι κατά κάποιο τρόπο καταδικασμένη σε επίπεδο αγροτικής επιχείρησης, εφόσον αυτή δεν μπορεί ούτε να βελτιώσει τη διοικητική της αποτελεσματικότητα ούτε και να προχωρήσει σε εφαρμογή νέων τεχνολογιών και καινοτομιών.
Ωστόσο, η αξιοποίηση οικονομιών κλίμακας αποτελεί τη μονή ρεαλιστική προσέγγιση για τη βελτίωση της παραγωγικότητας του αγροτικού τομέα, όχι όμως σε επίπεδο αγροτικής επιχείρησης αλλά στο επίπεδο συνεργαζόμενων αγροτικών επιχειρήσεων, σε επίπεδο δηλαδή αγροτικών συνεταιρισμών. Το μεγάλο πλεονέκτημα των αγροτικών συνεταιρισμών ήταν και παραμένει η δημιουργία και η αξιοποίηση οικονομιών κλίμακας, οι οποίες μπορούν να βελτιώσουν τη συνολική παραγωγικότητα του αγροτικού τομέα. Παράλληλα, με την αξιοποίηση οικονομιών κλίμακας οι αγροτικοί συνεταιρισμοί μπορούν να βελτιώσουν και τη διοικητική αποτελεσματικότητα αλλά και την εφαρμογή νέων τεχνολογιών και καινοτομιών.
Κάθε προσέγγιση έχει δυνατά σημεία αλλά και αδυναμίες. Η επιλογή της καταλληλότερης προσέγγισης για τη βελτίωση της παραγωγικότητας του αγροτικού τομέα είναι θέμα αγροτικής πολιτικής και ανθρωπίνου δυναμικού.
