Η εκπροσώπηση των συνεταιρισμών

Βήματα προς τα πίσω

Πριν από ακριβώς 51 χρόνια, το 1966, διατυπώθηκε ως ξεχωριστή Αρχή των συνεταιρισμών η «Συνεργασία μεταξύ των Συνεταιρισμών, με το ακόλουθο περιεχόμενο: ”Όλες οι συνεταιριστικές οργανώσεις , για να εξυπηρετήσουν καλύτερα τα συμφέροντα των μελών τους και των κοινωνιών τους, πρέπει να συνεργάζονται ενεργά, με κάθε πρακτικό τρόπο, με άλλους συνεταιρισμούς, σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο.” Ανεξάρτητα από κάποιες λεκτικές διαφοροποιήσεις, η ίδια αρχή ισχύει και σήμερα και περιέχεται στις παγκοσμίως αποδεκτές συνεταιριστικές Αρχές, που διατύπωσε η Διεθνής Συνεταιριστική Συμμαχία και τις υιοθέτησε, χωρίς καμιά μεταβολή, ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας των Ηνωμένων Εθνών, στη Σύσταση 193 του 2002.

Ξεκινώντας από τη συνεργασία μεταξύ των τοπικών συνεταιρισμών, οι συνεταιρισμοί αρκετά ενωρίς αισθάνθηκαν την ανάγκη να δημιουργήσουν εθνικές οργανώσεις. Στην περίοδο της δεκαετία του 1860 (επί αυτοκρατορίας Ναπολέοντος Γ’) στη Γαλλία, παρά την κυριαρχία πολέμων, οι θιασώτες του συνεργατισμού διαχώριζαν τη θέση τους από τη θέση και τις ενέργειες των πολιτικών. Ο Γάλλος (γεννημένος στη Γερμανία) Elie Reclus, απευθυνόμενος σε Γερμανούς συνεταιριστές έλεγε¹: “Μη λησμονείτε ότι οι δικές σας αρχές είναι εντελώς αντίθετες από εκείνες της συμβατικής πολιτικής. Ο συνεργατισμός δεν θα άξιζε να υπάρχει αν δεν λάτρευε την ειρήνη και τη δικαιοσύνη. Δεν θα μας ενδιέφερε διόλου αν δεν ήταν ένα μέσο, αργό αλλά σταθερό, πραγματοποίησης μεταξύ μας , μεταξύ των σύγχρονων ανθρώπων, εκείνων των μεγάλων οραμάτων των οποίων τα ονόματα προφέρουμε με ευλάβεια: Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφότητα”.

Σε αυτή την εμπόλεμη περίοδο και σε αυτό το κλίμα, ο Γάλλος J.P. Beluse πρότεινε τη δημιουργία μιας Διεθνούς Συνεταιριστικής Συμμαχίας. Το 1866, ο Ούγγρος οικονομολόγος Ignace Horn πρότεινε να συγκληθεί Διεθνές συνέδριο στο Παρίσι, κατά τη διάρκεια της Παγκόσμιας Έκθεσης του 1867 και συγκεκριμένα στις 16-18 Αυγούστου του 1867. Στο συνέδριο προσκλήθηκαν, μεταξύ άλλων, ο Schulze-Delitzsch από τη Γερμανία, οι Enrico Fano και οι καθηγητές Luzzati και Vigano από την Ιταλία και ο Ρώσος καθηγητής Kharkov.

Όμως, ενώ καθορίσθηκε η ημερήσια διάταξη, οι διοργανωτές ζήτησαν την άδεια των αρχών, η οποία δεν τους χορηγήθηκε, οπότε το συνέδριο ακυρώθηκε, ενώ ο Schulze-Delitzsch το πληροφορήθηκε ενώ ήταν έτοιμος να ξεκινήσει από τη Γερμανία. Προτάθηκε να διεξαχθεί τον επόμενο χρόνο στο Βέλγιο αλλά η ιδέα εγκαταλείφθηκε.

Την ιδέα ανέλαβαν να πραγματοποιήσουν οι Βρετανοί, αφού κατάφεραν να συνεργασθούν μεταξύ τους οι οπαδοί του Owen με τους Χριστιανοσοσιαλιστές, στις 31 Μαΐου 1869.

Γιατί τα αναφέραμε όλα αυτά; Διότι μεταξύ των προσωπικοτήτων, όπως ο Louis Blanc (εξόριστος ακόμη στην Αγγλία) και ο Victor Aime Huber συμμετείχε και ο Ίων Περδικάρης από την Ελλάδα, εκπροσωπώντας την έστω πενιχρή ακόμη τότε ελληνική συνεταιριστική κίνηση, θέτοντας την Ελλάδα ανάμεσα στη Δανία, την Ελβετία, τη Σουηδία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία και τη Μ. Βρετανία.

Γιατί ήταν σημαντική αυτή η παρουσία; Γιατί περίπου 150 χρόνια από τότε η Ελλάδα δεν μετέχει στην παγκόσμια οργάνωση των συνεταιρισμών, όπου μετέχουν 95 χώρες με 292 οργανώσεις, που στεγάζουν πάνω από 1 δισεκατομμύρια ανθρώπους. Δεν μετέχουμε σε μια παγκόσμια οργάνωση στην οποία τουλάχιστον μεταπολεμικά η ΠΑΣΕΓΕΣ πάντοτε μετείχε και οι ελληνικοί συνεταιρισμοί είχαν αντλήσει σημαντική βοήθεια ποικίλης μορφής και η οποία στήριξε τους ελληνικούς συνεταιρισμούς όταν η δικτατορία του 1967 απομάκρυνε τις αιρετές διοικήσεις των συνεταιρισμών.

Δύο ακόμη παρατηρήσεις αναδεικνύουν την αυτό-απομόνωση της Ελλάδας από την παγκόσμια συνεταιριστική οικογένεια και την ουσιαστική απουσία συνεταιριστικού πνεύματος των επικεφαλής των συνεταιρισμών. Η πρώτη αναφέρεται στο ότι ακόμη και οι μικρότερες και φτωχότερες χώρες βρίσκουν κάποιον τρόπο να εκπροσωπούνται στη Διεθνή Συνεταιριστική Συμμαχία. Χώρες όπως η Κύπρος και η Μάλτα, συμμετέχουν με 3 οργανώσεις η πρώτη και με μία οργάνωση η δεύτερη, αλλά και η Βουλγαρία μετέχει με 3 οργανώσεις.

Η δεύτερη παρατήρηση αναφέρεται στην απουσία μιας ενιαίας εκπροσώπησης όλων των κατηγοριών των συνεταιρισμών από ένα κορυφαίο όργανο, για τα κοινά θέματα που τις απασχολούν. Δύο φορές στο παρελθόν, το ΙΣΕΜ είχε προσπαθήσει να συνεργασθούν οι γεωργικοί συνεταιρισμούς με τις συνεταιριστικές τράπεζες, τους συνεταιρισμούς των φαρμακοποιών, των ηλεκτρολόγων , των υδραυλικών κλπ. χωρίς αποτέλεσμα, αν και φαινομενικά όλοι έδειχναν ότι συμφωνούν.

Λέγεται ότι σε περιόδους κρίσεων οι άνθρωποι και οι ομάδες συσπειρώνονται, διότι έτσι εξυπηρετούνται καλύτερα τα κάθε είδους συμφέροντά τους. Καιρός να το αποδείξουν και οι συνεταιρισμοί, ώστε να μην συνεχίζουν να διαψεύδουν στο σύνθημά τους «εν τη ενώσει η ισχύς» και το σύνθημα των Ηνωμένων Εθνών για το παγκόσμιο έτος των συνεταιρισμών, το 2012, «οι συνεταιρισμοί χτίζουν έναν καλύτερο κόσμο».

Κ. Παπαγεωργίου

1 Watkins, W.P. “The International Co-operative Alliance 1895-1970”, I.C.A., London,1970, p. 14.