Σημείωμα του Συντονιστή έκδοσης

Στη χώρα μας, ο αριθμός των επιστημόνων που ασχολούνται με τη διερεύνηση θεμάτων του συνεταιριστικού θεσμού είναι πολύ περιορισμένος.  Περισσότερο περιορισμένος είναι ο αριθμός των νομικών που έχουν εμβαθύνει στη νομική διερεύνηση της συνεταιριστικής ταυτότητας. Γι’ αυτό είναι εύλογο να καταφεύγουμε σε εργασίες επιστημόνων από άλλες χώρες για την συμπλήρωση αυτού του κενού. Μια τέτοια περίπτωση είναι η εργασία του Ιταλού καθηγητή ιδιωτικού δικαίου Antonio Fici , που επελέγη ως επιστημονική εργασία σε αυτό το τεύχος. Ο καθηγητής Fici τονίζει την σημασία της επεξεργασίας της συνεταιριστικής ταυτότητας, ως αναγνωριστικού στοιχείου των συνεταιρισμών, χρήσιμου, μεταξύ άλλων, για τη δίκαιη φορολογική μεταχείριση και την αποφυγή τάσεων «εταιρειοποίησης» μέσω των αποκλίσεων από τις Συνεταιριστικές Αρχές.

Επιστημονικές εργασίες όπως αυτή του A. Fici, είναι περισσότερο αναγκαίες στην Ελλάδα, όπου υπάρχουν ακόμη και μεταφραστικά προβλήματα κατά τη μεταφορά ευρωπαϊκών κειμένων στην ελληνική γλώσσα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η λανθασμένη απόδοση του όρου «συνεταιρισμός» με τον όρο «συνεταιριστική εταιρεία» στον κανονισμό 1435/2003, «περί του καταστατικού για την ευρωπαϊκή συνεταιριστική εταιρεία» αντί του ορθού «περί του καταστατικού για τον ευρωπαϊκό συνεταιρισμό», επειδή η αυτόματη μετάφραση (Google) μεταφράζει το “co-operative society” ως συνεταιριστική εταιρεία .

Στα Αξιόλογα κείμενα που ακολουθούν, περιλαμβάνεται ως πρώτο θέμα ο χαιρετισμός του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΕΟΚΕ) Γ. Ντάση προς το Φόρουμ Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας, κατά τη συνάντηση στην Αθήνα στις 25-27 Νοεμβρίου 2016. Σ’ αυτό, ο κ. Ντάσης αναφέρεται στις κοινωνικές επιχειρήσεις ως απάντηση στη συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους - στους τομείς στους οποίους προσανατολίζονται οι κοινωνικές επιχειρήσεις - και στις γνωμοδοτήσεις της ΕΟΚΕ, καθώς ναι στη σύσταση της Δήλωσης του Στρασβούργου για την υποστήριξη των κοινωνικών επιχειρήσεων και τη συνεργασία τους με τους συνεταιρισμούς.

Στις κοινωνικές επιχειρήσεις αναφέρεται και το επόμενο θέμα, που αποτελεί τη σύνοψη και τις συστάσεις ειδικής επιτροπής εμπειρογνωμόνων για την κοινωνική επιχειρηματικότητα, που συγκρότησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Επίκεντρο της έκθεσης και των συστάσεων είναι οι κοινωνικές επιχειρήσεις. Τόσο από τον τίτλο όσο και από το περιεχόμενο της έκθεσης μπορεί να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι  κοινωνικές επιχειρήσεις και κοινωνική οικονομία αποτελούν δύο χωριστά αντικείμενα. Ο αναγνώστης παραπέμπεται στο σχόλιο του προηγούμενου τεύχους με τίτλο «Το περιεχόμενο της Κοινωνικής Οικονομίας», όπου παρατίθεται η θέση της Κομισιόν ότι οι Κοινωνικές Επιχειρήσεις αποτελούν συστατικό στοιχείο της Κοινωνικής Οικονομίας. Γεγονός, βέβαια , παραμένει ότι το περιεχόμενο των Κοινωνικών Επιχειρήσεων χρειάζεται ακόμη επεξεργασία και σαφέστερο προσδιορισμό των επικαλύψεων και των διαφορών με τους κοινωνικούς συνεταιρισμούς και με τους φορείς που απαρτίζουν την κοινωνική οικονομία, όπως τη γνωρίζουμε μέχρι τώρα στην Ευρώπη.

Ο πρώην Υποδιοικητής της ΑΤΕ κ. Παναγιωτόπουλος στη συνέχεια, αναλύει με συνοπτικό τρόπο τα αίτια της κρίσης και της κατάρρευσης των γεωργικών συνεταιρισμών. Επιδιώκοντας να περιλάβε σε λίγες σελίδες με μεγάλη περίοδο με πολύ σημαντικά γεγονότα, το κείμενο δίνει μια ρεαλιστική γεύση των βασικών αιτίων, τόσο από την πλευρά του κράτους όσο και από την πλευρά των συνεταιρισμών, της κρίσης και τελικά της κατάρρευσης των γεωργικών συνεταιρισμών, γεγονός που παρέσυρε σε απαξίωση την έννοια του συνεταιριστικού θεσμού στην Ελλάδα.

Στην σημερινή πραγματικότητα αναφέρεται το κείμενο του Χρ. Καρατζά για τη συνεισφορά των Οργανώσεων Παραγωγών στο γαλακτοκομικό τομέα, όπως απεικονίζεται σε σχετική Κοινοτική έρευνα, από την οποία προκύπτει ότι η Ελλάδα δεν επωφελείται όσο θα μπορούσε από  τον σχετικό θεσμό.

Το επόμενο αξιόλογο κείμενο είναι του 1884. Είναι εξαιρετικής σημασίας για τους συνεταιρισμούς, καθ’ ότι ερμηνεύει με ξεκάθαρο και γλαφυρό τρόπο τον λόγο για τον οποίο δεν δημιουργείται φορολογητέα ύλη στους συνεταιρισμούς κατά τις συναλλαγές των μελών με τον συνεταιρισμό τους. Χωρίς να χρησιμοποιεί τους σημερινούς όρους, καθορίζει τη διαφορά μεταξύ πλεονάσματος και κέρδους και αποδεικνύει ότι δεν δικαιολογείται φορολόγηση του πλεονάσματος. Καιρός να πεισθούν και οι αρμόδιοι για τη φορολογία των συνεταιρισμών της χώρας μας.

Ενώ στην Ελλάδα οι κατά καιρούς αρμόδιοι υπουργοί αυτοσχεδιάζουν νομοθετώντας για τους συνεταιρισμούς και εμποδίζοντας εκ των πραγμάτων την ανάπτυξή τους, οι συνεταιρισμοί ανά τον κόσμο  αναπτύσσονται και σε περιόδους κρίσης. Τα συγκεκριμένα αριθμητικά στοιχεία παρέχονται από το Παγκόσμιο Συνεταιριστικό Παρατηρητήριο 2016 και περιλαμβάνονται στο θέμα που έχει τίτλο «Αύξηση του κύκλου εργασιών των συνεταιρισμών παγκοσμίως».

Τέλος, μετά τη δημοσίευση, στο τεύχος 10, του κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης των Γεωργικών Συνεταιρισμών της Σκωτίας, στο τωρινό τεύχος παρουσιάζεται ο Κώδικας Εταιρικής Διακυβέρνησης των Καταναλωτικών Συνεταιρισμών του Ην. Βασιλείου, που σε ορισμένα σημεία μόνο διαφοροποιείται από τον Κώδικα των γεωργικών συνεταιρισμών. Διατηρούμε την ελπίδα – ή την ψευδαίσθηση – ότι θα καταφέρουμε και στην Ελλάδα να δημιουργήσουμε καταναλωτικούς συνεταιρισμούς, που τόσο μεγάλη ανάγκη υπάρχει στην μακροχρόνια κρίση που διατρέχουμε.

Στην κατηγορία της Νομοθεσίας η Κα Άννα Μητροπούλου, πρώην Νομικός Σύμβουλος της ΠΑΣΕΓΕΣ, προσφέρει μέσω του περιοδικού στους συνεταιρισμούς, Σχέδιο Καταστατικού για τους Αγροτικούς Συνεταιρισμούς, προσαρμοσμένο στον νέο νόμο 4430/2016, που είναι σήμερα απολύτως αναγκαίο. Στη συνέχεια η Κα Μητροπούλου συμπληρώνει την προσφορά της με οδηγίες για τον τρόπο συμπλήρωσης των σημείων του καταστατικού που θα συμπληρωθούν από τους ενδιαφερόμενους.

Στην ίδια κατηγορία θεμάτων  παραθέτουμε πρώτα τον νόμο 4423/2016 για τις Δασικές Συνεταιριστικές Οργανώσεις, που επί μακρό χρόνο εκκρεμούσε μετά την αποκοπή των σχετικών διατάξεων από τον νόμο για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, καθώς και τον νόμο 4430/2016 «Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία και ανάπτυξη των φορέων της …». Ίσως, το νομοσχέδιο  για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία οδηγήθηκε πολύ βιαστικά προς ψήφιση στη Βουλή. Αυτό αποδεικνύεται από τον σχολιασμό εκ μέρους των κατ’ εξοχήν αρμόδιων διεθνών  φορέων για τους συνεταιρισμούς και την κοινωνική οικονομία, που αρχικά κλήθηκαν να βοηθήσουν. Οι φορείς αυτοί αισθάνθηκαν την ανάγκη να εκδώσουν την ανακοίνωση αυτή με την οποία αποστασιοποιούνται από το περιεχόμενο του νόμου, εις απάντηση του Υπουργείου, που υποστήριζε ότι έλαβε υπ’ όψη τις απόψεις τους.  Τα σχόλιά τους αποτελούν το επόμενο θέμα μετά τον νόμο.

Στην κατηγορία των Σχολίων περιλαμβάνεται σχόλιο με τίτλο «Συνεταιριστικές Αρχές και Έλληνες συνεταιριστές», στο οποίο χαρακτηρίζεται ως ιστορικό λάθος που θα βαρύνει εσαεί όσους αποδεχθούν την αγνόηση των συνεταιριστικών Αρχών της Αυτονομίας και Ανεξαρτησίας και της Συνεργασίας των Συνεταιρισμών μεταξύ τους.

Στην κατηγορία των Συνεταιριστικών Οργανώσεων προβάλλεται ο συνεταιρισμός παραγωγής και εξαγωγής κερασιών «Αγιος Λουκάς» Ράχης Ολύμπου, που παρουσιάσθηκε από τη δημοσιογράφο Τάνια Γεωργιοπούλου στην εφημερίδα ‘Καθημερινή’,  και ο συνεταιρισμός ΘΕΣγάλα, που με τις καινοτομίες και τη ζωτικότητά του έχει σε μικρό χρόνο κατακτήσει περίοπτη θέση μεταξύ των γαλακτοβιομηχανιών.